Azpeitia

 Bi gizonezko eserita herriko eliza aurreko plazako jarleku batean eta atzean Antxieta etxea. Argazkia: Bernardo Estornés Lasak ateratakoa da 1960.go hamarkadan.

Azkoitiarra (Nemesio Etxaniz)

 !937ko apirilaren 26an gertatu zen Gernikako bonbardaketa. 1966-1976 bitartean Pablo Sorozabal konposatzaileak GERNIKA hileta martxa sortu zuen Nemesio Etxaniz azkoitiarrak jarritako hitzekin.

GERNIKA
Gernika, hilketa, su ta gar erreta,
andreak ta haurtxoak, heriotzari ihesika.
Gernika gaixoa, malkozko itsasoa,
odolez gainezka, zoritzarrean itoa.

Utzi emakume negar-zotinak,
Euskal Herria hemen dago.
Haritza bezain lerden ta zutik,
gero ta indartsuago.

Arrano beltzak alferrik datoz
lainoak baino gorago

Euskal gaztedi, guztiak erne
etsaia borrokatzeko!
Hiltzaile hoiek inoiz ez dute
haritzik lurperatuko!

Aizu! Hoiek, inoiz!

Hautsi gure kateak,
piztu euskal legeak
ta hil artean bizi askatasunean...
eta pakean.

Loiolan (1936)

 

Mikel Alberdi
1936ko abuztuaren 16ean, hirurehun mendigoizale inguru zuzentzen ari zela, Bidanian egindako sartu-irtenean hil zen Mikel Alberdi. Hala, tolosar hura bihurtu zen gerra-ekintza batean hildako Eusko Gudarosteko lehen borrokalaria. Haren gorpua Loiolara eraman eta han beilatu zuten. Ondoren, Zarautzen ehortzi zuten. 2022ko abenduaren 4an eta Aranzadik egindako ikerketen ondorioz, Zarautzko hilerrian galduta zeuden bere gorpuzkiak aurkitu eta gero, Tolosako hilerrian hilobiratu zituzten.

(Urte askoan zehar, Mikel, Bidanian hil zutela pentsatu izan zen. Horrela adierazi zuten garai hartan idatzitako dokumentuek: eskela guztiek, Bidanian eta Tolosako epaitegietan idatzitako heriotza-agiriek, eta baita Zarautzeko eliz barrutiko agiriek ere. 2020.urtean jakin zuten Albizturren hil zutela eta ez Bidanian).

Argazkietan Mikel Alberdiren Hileta elizkizunak.

 

Loiola (1892)

 Gaurkoa benetan argazki zaharra da. San Inazioren estatua santutegiko eskaileretan ageri da.1892.urtean Julio Altadillek ateratakoa (Nafarroako fototeka).

Julio Altadill Torronteras (Toledo, 1858 - Iruña, 1935) militarra, argazkilaria, historialaria eta geografoa izan zen.

Azpeitia (1967)

 Herriko eliza Santiago kaletik ikusita. Argazkia 1967koa da eta garbi ikusten da garai hartan arropa garbiketa ugari egiten zela.

Azkoitia (1925)

 1925.urte inguruan herriko Aste Santutako prozesioa, non azaltzen diren San Miguel, San Gabriel eta aingerutxoak jendez inguratuta. Argazkilaria: F. William.

F. William Houben argazkilari belga bat izan zen. 1924.urtetik 1931.urtera arte argazki denda bat eduki zuen Zarautzen eta inguruko herrietan (Zarautz, Zumaia, Azpeitia, Azkoitia…) ibili zen argazkiak ateratzen.